Magnuszew

Kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, 1786-87, nr rej.: 477/A/57 z 18.03.1957, 316/A z 15.06.1967 oraz 86/A z 15.03.1981

Dzwonnica, 1864, nr rej.: A-483 z 7.09.2005

Cmentarz kościelny, nr rej.: j.w.

Kościół w Magnuszewie istniał już w chwili pierwszego lokowania miasta w 1377 roku, jednak podobnie jak większość tego typu obiektów, został spalony przez Szwedów w 1655 roku. Kolejny kościółek drewniany wzniesiony w 1758 roku uległ pożodze dwie dekady później. Obecna świątynia pw. św. Jana Chrzciciela, powstała dzięki Konstancji Czartoryskiej, według projektu architekta Joachima Hempla w latach 1786-1787. Kościół konsekrował 6 października 1821 roku biskup sandomierski ks. Adam Prosper Burzyński.

Jest to późnobarokowa budowla składająca się z prezbiterium i nawy w formie podłużnego czworokąta. Z lewej strony nawy mieści się zakrystia, z prawej skarbczyk. Na wyposażeniu znajdują się barokowe i późniejsze, empirowe obiekty, na uwagę zasługują polichromie i freski, rzeźby oraz trzy drewniane ołtarze kościelne. Dach pokryty jest blachą, nad dachem wznosi się wieżyczka. Ołtarz wielki wzniesiony został staraniem miejscowego wikariusza księdza Stanisława Piekarskiego, znajduje się w nim pochodzący z 1840 roku obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, na zasuwie chrzest Pana Jezusa. Nad pozłacanym ołtarzem znajdują się rzeźby Trójcy Świętej. W nawie znajdują się dwa ołtarze boczne, przy wejściu do prezbiterium, po lewej stronie ustawiony jest ołtarz z rzeźbionym Chrystusem Panem na krzyżu. Po prawej stronie w ołtarzu mieszczą się trzy obrazy; Matka Boska Bolesna-Różańcowa, św. Antoni, św. Mikołaj. W 1846 roku ksiądz biskup Goldman wydał tutejszemu kościołowi pochodzące z kościoła poklasztornego w Opactwie dwa konfesjonały, stalle chórowe, ołtarz oraz ławki. Na suficie i ścianach znajdują się piękne malowidła przedstawiające m.in. patrona parafii, ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa na krzyżu. Pod posadzką kościoła znajdują się grobowce. Światło z zewnątrz wpada przez sześć okien w nawie i dwa w prezbiterium, wejścia do kościoła są dwa, jedno – główne od frontu, drugie przez zakrystię. Przy kościele znajduje się ufundowana w 1864 roku przez hrabiego Stanisława Zamoyskiego dzwonnica.

D. zajazd, XVIII/XIX, nr rej.: 777/A z 30.05.1972 oraz 116/A z 7.07.1981

Otoczenie dawnego zajazdu(teren pomiędzy ul. Warszawską i ul. Saperów), nr rej.: dec.297 z 11.03.2016

Rozniszew

Zespół kościoła parafialnego, 1880-85, po 1945, nr rej.: A-897 z 29.01.2010:

• kościół pw. Narodzenia NMP,
• dzwonnica,
• cmentarz kościelny,
• ogrodzenie z bramami, mur./met.

Jedno z dwóch sanktuariów maryjnych na terenie powiatu kozienickiego. Jak podają legendy kościół pw. św. Narodzenia Najświętszej Marii Panny powstał w miejscu, gdzie miała się objawić Matka Boża z dzieciątkiem. Teren ten był podmokły, rosła na nim samotnie grusza, która później przez długi czas znajdowała się za ołtarzem z łaskami płynącym wizerunkiem Matki Bożej Rozniszewskiej.
Na początku 2010 roku zespół kościelny w Rozniszewie został wpisany do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W skład zespołu wchodzi kościół, budynek dzwonnicy, ogrodzenie i plac przykościelny ze starodrzewem.

Współczesny zespół kościelny w Rozniszewie powstał w latach 1880-1885 w miejscu dawnego drewnianego założenia. Częściowo został odbudowany w 1947 roku po zniszczeniach dokonanych w trakcie walk o przyczółek warecko-magnuszewski.

Halowy kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny został wzniesiony z cegły wg projektu znanego architekta Edwarda Cichockiego oraz Jana Hanza w stylu neogotyckim, wpisując się w nurt kościelnej architektury historycznej ziemi radomskiej przełomu XIX i XX wieku. Korpus świątyni jest trójnawowy, trzyprzęsłowy z trójbocznie zamkniętym prezbiterium oraz zakrystiami na zakończeniu naw bocznych. Od południa do kościoła dostawiono dwie wieże, pomiędzy którymi znajduje się kruchta. Cokół budynku wykonano z bloków granitowych. Elewacje rozczłonkowano przyporami. Fasada trzykondygnacyjna z wieżami nakrytymi dachami wiciowymi. Każda kondygnacja oraz wieże bogato zdobione fryzem dekoracyjnym wykorzystującym motywy: blend, płycin, pilastrów, łuków ostrych, tworzących na fasadzie uporządkowaną siatkę podziałów, pokrywającą całą powierzchnię fasady. Na osi środkowej uskokowy portal ostrołukowy zwieńczony szczytem trójkątnym wychodzącym ponad gzyms kordonowy pierwszej kondygnacji Pozostałe elewacje ozdobione fryzem podgzymsowym w formie geometrycznej plecionki. Nawy kościoła mają sklepienia krzyżowe wspierające się na filarach i wspornikach. Filary składają się z wysokiego cokołu, kanelowanego trzonu, oraz wieloczęściowej profilowanej głowicy zdobionej guzami, rozetami ozdobnymi konsolami. Podobnie zdobione są wsporniki. Balustrada chóru zdobiona jest ostrołukowymi blendami, fryzami kostkowymi oraz pilastrami.

Ceglana dzwonnica wzniesiona jest na planie kwadratu, pokryta została dachem namiotowym. Usytuowana jest w południowo-wschodnim narożniku placu przykościelnego. Na placu przykościelnym rosną lipy, wśród których znajdują się drzewa mające ok. 100 lat. W świątyni znajdują się trzy ołtarze, wszystkie gotyckie. W głównym ołtarzu znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Rozniszewskiej, zasłonięty obrazem św. Józefa. W ołtarzu bocznym po prawej stronie są obrazy św. Franciszka i św. Antoniego, w przeciwległej nawie jest ołtarz z obrazem św. Rozalii. Obraz Matki Boskiej w Rozniszewie malowany jest na płótnie, na wzór cudownego obrazu w Częstochowie. Twarz Bogarodzicy ma dwa cięcia w prawy policzek, Dzieciątko spoczywa na lewej ręce, prawą natomiast wskazuje na Matkę. Obraz ma dwie sukienki na zmianę: metalową ofiarowaną przez p. Elżbietę Czaczkowską, dziedziczkę Rozniszewa i jedwabną wyszywaną kamykami i perłami. Na św. głowach znajdują się duże korony. Od 1743 roku prowadzona jest księga dokumentująca składane dary i wota Matce Bożej. Nie sposób wyliczyć wszystkich, które ku pamięci potomnych zostały spisane w pamiątkowej księdze.

Od wielu lat, 15 sierpnia w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z Magnuszewa wyrusza piesza pielgrzymka do cudownego obrazu. Pielgrzymując do Rozniszewa piesi pokonują dystans ponad 10 kilometrów.

Trzebień

Zespół pałacowy, 1 poł. XIX, nr rej.: 629 z 17.12.1957 oraz 217/A z 5.07.1983:

• pałac,
• oficyna,
• park.

Pierwsze wzmianki o Trzebieniu pochodzą z XV w. Od XVII w. Trzebień, wchodzący w skład klucza magnuszewskiego, stał się własnością Zamoyskich. Nazwa wsi pochodzi zapewne od „wytrzebiania”, czyli wycinki lasów porastających ten teren, na potrzeby pól uprawnych. Obecnie w Trzebieniu znajduje się piękny pałacyk z 2 poł. XIX w., wybudowany przez Zamoyskich w stylu eklektycznym z elementami architektury późnego renesansu francuskiego. Pałac zlokalizowany jest w starym parku, gdzie w XVII wieku istniał dwór myśliwski wybudowany przez hrabiego Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Dobra w Trzebieniu przeszły następnie w posiadanie Potockich, a w XVIII wieku w posiadanie kanclerza wielkiego koronnego Andrzeja Zamoyskiego.

Od 1913 r. były rezydencją Jana Zamoyskiego – właściciela dóbr magnuszewskich. W 1933 r. ziemie stały się własnością Stanisława Zamoyskiego, który dokonał przebudowy pałacu. W okresie międzywojennym rezydencja w Trzebieniu była miejscem spotkań elit politycznych Drugiej Rzeczpospolitej, w posiadłości bywał marszałek polski Edward Śmigły-Rydz. Tu także dorastała księżniczka Czartoryska. W czasie II wojny światowej pałac uległ częściowemu zniszczeniu, a po wojnie następowała dalsza dewastacja. W parku są liczne stare drzewa pomniki przyrody i pozostałości po stawach. Od 1983 r. pałac jest własnością prywatną.

Obecnie park i pałac jest w rękach p. A. Zielińskiego i stopniowo przywracany wraz z parkiem do życia. Obiekt jest niedostępny dla zwiedzających, lecz dobrze widoczny z większej odległości.

Źródło:
Starostwo Powiatowe w Kozienicach
kozienicepowiat.pl/powiat-kozienice/dziedzictwo-kulturowe/zabytki